Ба гузориши хабаргузории байналмилалии Аҳлибайт (а) — Абна — дастгоҳи амният ва иттилооти Эфиопия дар иқдоме ғайримунтазира дар авосити июли ҷорӣ эълом кард, ки 82 нафарро ба занни вобастагӣ ба ДОИШ дар манотиқи мухталифи ин кишвар боздошт кардааст; мавзӯъе, ки бори дигар таваҷҷуҳҳоро ба фаъолияти рӯзафзуни ин гурӯҳ дар шарқи Африқо ҷалб мекунад.
Бо ин ки фаъолияти ДОИШ дар минтақаи Соҳили Африқо ба яке аз мавзӯоти доимӣ дар дастури кори амнияти ҷаҳонӣ табдил шуда, аммо шарқи Африқо низ мизбони шохаҳои фаъоле аз ин гурӯҳ дар чанд кишвар аст, ки худ ба пойгоҳе барои густариши нуфуз дар манотиқи атроф табдил шудаанд. Ин масъала хатари фаъолиятҳои ДОИШ-ро ба унвони таҳдиде барои суботи минтақаӣ афзоиш медиҳад.
Чархиши тамаркузи ДОИШ ба сӯи Африқо
Шикастҳои сангини ДОИШ дар пойгоҳҳои аслии худ дар Сурия ва Ироқ, нуқтаи атфе дар стратежии тавсиаи он буд ва боис шуд, ки раҳбарии ин гурӯҳ ба сӯи манотиқи ҷуғрофиёии дуртар аз маркази фаъолиятҳои пешини худ моил шавад. Як арзёбии мунташиршуда тавассути "Маркази байналмилалии муқобила бо терроризм" дар Лоҳа нишон медиҳад, ки ДОИШ аз соли 2019 дастхуши тағйироти сохторӣ ва амалиётии бунёдинӣ шуда ва акнун бар шабакае поёи аз шохаҳои минтақаӣ такя дорад, ки бо дараҷае бесобиқа аз истиқлол амал мекунанд. Ҳамчунин ин гурӯҳ дар ҳоли ҳаракат ба сӯи сохтори ғайриҳирамӣ ва амалиёти ғайримутамарказ аст то инъирофпазирӣ ва давоми худро афзоиш диҳад.
Дар ин росто, қораи Африқо ба яке аз нуқоти аслии тамаркузи ДОИШ табдил шудааст. «Бретт Ҳолмгрен» раиси "Маркази миллии мубориза бо терроризми Амрико" дар ин бора ҳушдор додааст: ДОИШ ба вузӯҳ афзалияти худро ба Африқо додааст. Таҳдиди ДОИШ дар Африқо мумкин аст яке аз бузургтарин таҳдидҳои баландмуддат барои манофеи Амрико бошад.
ДОИШ дар Сумолӣ
Бо вуҷуди рушди сареъи ДОИШ дар минтақаи Соҳил, шарқи Африқо ба вижа Сумолӣ низ заминаи мусоиде барои фаъолияти ин гурӯҳ фароҳам кардааст. Таҳлиле аз «Мустафо Ҳасан» -коршиноси амният ва сулҳсозӣ- нишон медиҳад, ки Сумолӣ бо заъфи ҳукуматронӣ, шикофҳои қабилаӣ решадор ва мавқеияти стратежики худ, муҳити муносибе барои ДОИШ фароҳам кардааст. Бар асоси гузорише аз "Муассисаи Вошингтон барои сиёсатҳои Ховари Наздик", ин вижагиҳо Сумолиро ба яке аз афзалиятҳои густариши ДОИШ табдил додаанд. Ҳамчунин наздикии ин кишвар ба Яман ва Дарёи Сурх, имтиёзоте лоҷистикӣ барои амалиёт ва қочоқ фароҳам меоварад.
Заъфи контроли марказӣ ва буҳрони иқтисодӣ, фурсатҳое барои ҷазби нерӯ ва эҷоди пойгоҳ фароҳам кардаанд. ДОИШ бо баҳрагирӣ аз ин шароит, дар ҳоли табдили Сумолӣ ба яке аз меҳварҳои аслии фаъолияти худ дар шарқи Африқост ва бо идғом дар гурӯҳҳои мусаллаҳи маҳаллӣ ва ироаи ҳимояти молӣ ва стратежик, нуфузи худро густариш додааст.
Дар соли 2015, иншиъобе аз гурӯҳи Аш-Шабоб (вобаста ба Ал-Қоида) ДОИШ-и Сумолиро ташкил дод ва бо эъломи байъат, дар соли 2018 ба таври расмӣ аз сӯи ДОИШ ба унвони шохаи Сумолӣ ба расмият шинохта шуд. Фаъолияти аслии ин шоха дар минтақаи Борӣ дар иёлати Пунтланд аст, ки кӯҳистони ва дорои ҳокимияти заъиф аст.
Баровардҳо аз таҳдиди нерӯҳои ДОИШ дар Сумолӣ мутафовит аст; бархе манобеъи амрикоӣ онро байни 700 то 1500 нафар тахмин задаанд, дар ҳоле ки маркази «Суфан» ин рақамро ҳудуди 1000 нафар медонад. Ин гурӯҳ ахиран тавонистааст нерӯҳое хориҷӣ низ ҷазб кунад. Раҳбарони калидии ин шоха шомили Абдулқодир Мӯъмин (муассис ва раҳбари шохаи Сумолӣ), Абдурраҳмон Файҳи Исо (фармондеҳи амалиёт), ва Абдулвалӣ Муҳаммад Юсуф (раиси умури молӣ) ҳастанд. Нафари севум тавассути Вазорати хазинадории Амрико ба унвони террорист муаррифӣ шудааст.
ДОИШ дар Ҷумҳурии Демократии Конго
Шохаи ДОИШ дар Конго аз гурӯҳи шӯришии "Нерӯҳои Демократии Муттаҳид" (ADF), ки реша дар Уганда дорад, маншаъ гирифта ва аз шарқи Конго ба унвони пойгоҳ истифода мекунад. Дар соли 2017, яке аз шохаҳои аслии ин гурӯҳ бо ДОИШ байъат кард. Дар соли 2019, раҳбарони ДОИШ дар Сурия ин гурӯҳро ба унвони шохаи расмии ДОИШ дар Конго таҳти фармондеҳии Мӯсо Балӯку ба расмият шинохтанд. Бархе пажӯҳишгарон ин шохаро бахше аз шохаи бузургтари ДОИШ дар маркази Африқо медонанд.
Ин гурӯҳ умдатан дар устонҳои «Киву» ва «Итурӣ» дар шарқи Конго фаъолият дорад ва амалиёташ ба Уганда низ густариш ёфтааст. Тибқи тахминҳои расмӣ, шумори аъзои ин шоха байни 500 то 1500 нафар аст.
Бар асоси гузорише аз Вазорати хориҷаи Амрико, аъзои ин гурӯҳ аз кишварҳои мухталифе чун Бурунди, Танзания, Сумолӣ ва Кения ҷабб шудаанд, аммо як севуми аъзо (аз ҷумла раҳбарон) Угандаӣ ҳастанд. Дар марти 2021, Вазорати хориҷаи Амрико ин гурӯҳро созмони террористии хориҷӣ ва раҳбарашро террористи ҷаҳонӣ эълом кард.
ДОИШ дар Мозамбик
Тибқи гузориши ибтикори "Мавқеиятҳо ва рухдодҳои даргирии мусаллаҳона", шохаи ДОИШ дар Мозамбик дар октябри 2017 бо номҳои маҳаллии «Ас-Сунна вал Ҷамоъа» ё «Ҳаракат-уш-Шабоб» зуҳур кард ва ба далели истифодаи густарда аз хушунат шуҳрат ёфт. Бо ин ки ин гурӯҳ аз соли 2018 зермаҷмӯъаи «ДОИШ дар маркази Африқо» шинохта мешуд, дар соли 2022 ба унвони як шохаи мустақил шинохта шуд.
Решаҳои ин гурӯҳ ба шабакаҳои салафии ҷиҳодии шарқи Африқо боз мегардад, ки аз соли 2007 дар шимоли Мозамбик фаъол буданд.
ДОИШ дар Мозамбик умдатан дар устони «Кабу Делгадо» дар шимоли ин кишвар, ба вижа дар манотиқи Макумия, Мусимбуа да Прая ва Балма фаъол аст. Баровардҳо аз таҳдиди нерӯҳои ин шоха байни 300 то 1000 нафар мутағаййир аст; ин дар ҳоле ки дар соли 2020 таҳдиди онҳо ҳудуди 2500 нафар баровард мешуд. Далили ин коҳиш, шиддати амалиётҳои низомӣ алайҳи онҳо будааст.
Стратежиҳои ҷазби нерӯ ва амалиёти ДОИШ
Шохаҳои ДОИШ дар шарқи Африқо аз роҳҳои мухталифе барои ҷазби нерӯ истифода мекунанд. Дар Мозамбик, ин гурӯҳ умдатан ҷавонони норизо аз гурӯҳҳои қавмии «Муонӣ» ва «Макуа»-ро бо баҳрагирӣ аз норизогиҳои иҷтимоӣ, фақр, табъизи қавмӣ ва мазҳабӣ ҷабб мекунад.
Дар Сумолӣ, ин гурӯҳ мафоҳиме чун «ҳиҷрат», «мадад» ва «тамкин»-ро дар ҳам омехта ва ин кишварро ба унвони сарзамине амн барои муҳоҷирати ҷангҷӯёни хориҷӣ муаррифӣ мекунад. ДОИШ ҳамчунин аз алгуҳое мушобеҳ дар соири манотиқ пайравӣ мекунад: нуфуз дар гурӯҳҳои шӯришии мавҷуд, истифода аз шикофҳои амниятӣ ва ҷазби ҷангҷӯёни хориҷӣ бо боварҳои идеоложии мушобеҳ.
Нақши иқтисодӣ ва манобеъи молии ДОИШ дар Африқо
Бо ақибнишинии ДОИШ аз Ховари Миёна, шохаҳои африқоӣ нақши бештаре дар таъмини молии он ифо кардаанд. Дар ин миён, шохаи Сумолӣ яке аз пурсудтарин шохаҳо маҳсуб мешавад.
Тибқи гузорише аз Маркази мубориза бо терроризм (CTC), ин шоха дар соли 2022 ҳудуди 6 миллион доллар даромад дошта, ки бахше аз он сарфи тарроҳӣ ва иҷрои ҳамлаҳо алайҳи ширкатҳое шуда, ки боҷ напардохтаанд.
Маркази Суфан низ ДОИШ-и Сумолиро ба унвони яке аз ҳалқаҳои калидӣ дар занҷираи молии ҷаҳонии ин гурӯҳ муаррифӣ мекунад. Дафтари «Ал-Каррар» дар ин шоха масъули мудирияти манобеъи молӣ, амалиёти лоҷистикӣ ва ирсоли даромадҳо ба дигар шохаҳо дар Африқост.
Дар Конго, ДОИШ аз тариқи молиётгирӣ аз маодини тилло ва лоиҳаҳои истихроҷи дастӣ манобеъи молӣ касб мекунад.
Тибқи гузорише аз Вазорати хазинадории Амрико дар феврали 2024, ДОИШ ба ин натиҷа расида, ки фишорҳои зиддитеррористӣ дар Африқо камтар аз Ховари Миёна аст ва ин мавзӯъ боис афзоиши вобастагӣ ба манобеъи африқоӣ шудааст. Ҳамчунин истифодаи фузоянда аз арзҳои дижиталӣ ба ҷои пули нақд дар ин раванд машҳуд аст.
Паёмадҳои фаъолияти ДОИШ дар шарқи Африқо
Афзоиши хушунат ва густариши манотиқи таҳти нуфузи ДОИШ, таҳдидоти амниятии ҷиддӣ барои давлатҳо ва ҷавомеъи шарқи Африқо эҷод кардааст.
Ба унвони намуна, гузориши Вазорати хориҷаи Амрико ҳокӣ аз он аст, ки фаъолияти ДОИШ дар Конго байни солҳои 2020 то 2022 ҳудуди 210% афзоиш дошта ва иқдомоти фаромарзии онҳо аз хатарноктарин паёмадҳост.
Дар ҳамин замина, Эфиопия намунаи барзе аст; ҷое ки мақомоти амниятӣ аз шиносоии 82 узви ДОИШ, ки омӯзишҳои худро дар Пунтланди Сумолӣ дарёфт карда буданд, хабар доданд. Ин афрод дар амалиётҳои лоҷистикӣ, молӣ, иттилоотӣ ва ҷазби нерӯ дар Эфиопия мушорикат доштанд.
Дар сатҳи сиёсӣ, фаъолиятҳои ДОИШ муҷиби тазъифи иқтидори давлатҳо ва сӯистифода аз халаъҳои амниятӣ барои эҷоди сохторҳои ҷойгузин мешавад; мавзӯъе, ки илова бар тахриби раванди миллатсозӣ, суботи минтақаро низ ба шиддат таҳдид мекунад.
Your Comment