Бино ба гузориши Агентии ахбории "Абно", Амир Саид Эронӣ, Сафир ва Намояндаи доимии Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Созмони Милали Муттаҳид, таъкид кард: Эрон ҳеҷ гоҳ дар баробари таҳдид ё маҷбурӣ сар хам нахоҳад кард. Посухи мо танҳо ба эҳтиром, риояи қонун ва баробарӣ асос ёфтааст ва таҷовузи низомӣ ва терроризми иқтисодӣ ҳеҷ гоҳ Эронро маҷбур нахоҳад кард, ки аз ҳуқуқи қонунии худ даст кашад.
Ӯ рӯзи ҷумъа ба вақти маҳаллӣ дар ҷаласаи Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид суханронӣ карда, аз Мудири кулли Агентии Байналмилалии Энержии Атомӣ (МАГАТЭ) барои пешниҳоди гузориши ахир қадрдонӣ намуда, гуфт: "Бо ин вуҷуд, чунин гузоришҳо бояд ҳамеша касбӣ, ба далелҳо асосёфта ва аз ҳар гуна таъсиргузории сиёсӣ холӣ боқӣ монанд; [зеро] эътибори Агентӣ комилан ба бетарафии онҳо вобаста аст."
Матни пурраи суханронии Сафир ва Намояндаи доимии Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Созмони Милал чунин аст:
Бисмиллоҳи-р-Раҳмони-р-Раҳим
Ҷаноби Раис,
Аз Мудири кулл барои пешниҳоди гузориш сипосгузорам. Бо ин вуҷуд, чунин гузоришҳо бояд ҳамеша касбӣ, ба далелҳо асосёфта ва аз ҳар гуна таъсиргузории сиёсӣ холӣ боқӣ монанд; [зеро] эътибори Агентӣ комилан ба бетарафии онҳо вобаста аст.
Энергияи ҳастаӣ барои рушд ва амнияти энергетикӣ, бахусус дар кишварҳои рӯ ба инкишоф, як амри ҳатмӣ ва ивазнашаванда аст. Интиқоли дониш ва технологияи ҳастаӣ, ки тибқи моддаи чаҳоруми Паймони манъи густариши силоҳҳои ҳастаӣ (NPT) ва Оинномаи МАГАТЭ кафолат дода шудааст, на имтиёз, балки як ҳуқуқи зотии ва ғайри қобили лағв аст. Низоми кафолатҳо бояд истифодаи осоиштаи энергияи ҳастаиро мусоидат кунад, на монеи он шавад. Ҳар гуна талош барои сӯиистифода аз нигарониҳо дар бораи густариши [силоҳҳои ҳастаӣ] бо ҳадафи маҳрум кардани кишварҳои рӯ ба инкишоф аз ҳуқуқи қонунии онҳо, нақзи ҷиддии матн ва рӯҳи Паймони манъи густариши силоҳҳои ҳастаӣ маҳсуб мешавад.
Чунин ҳолат ба таври амиқ боиси нигаронист, ки дар ҳоле ки баъзе кишварҳо ба таври мунтазам дастрасии кишварҳои рӯ ба инкишофро ба технологияи осоиштаи ҳастаӣ маҳдуд мекунанд, дар айни замон ба режими саҳюнистӣ, ки узви Паймони манъи густариши силоҳҳои ҳастаӣ нест ва анбори пинҳонии силоҳҳои қатли ом дар ихтиёр дорад, силоҳ ва кӯмаки низомӣ мерасонанд. Чунин меъёрҳои дугона, ҳамроҳ бо амалҳои маҷбурии якҷонибаи ғайриқонунӣ, эътибори низоми зидди густариш ва рисолати ҳамкориҳои фаннии Агентиро ба таври ҷиддӣ коҳиш медиҳанд.
Ҷаноби Раис,
Ҷаҳон дар моҳи июни соли 2025 шоҳиди як амали амиқи ҷиноӣ ва таҷовузкорона буд. Режими саҳюнистӣ, танҳо чанд соат пас аз тасвиби қатъномаи дорои ангезаи сиёсӣ дар Шӯрои мудирон, ҳамлаҳои густурда ва сангинеро алайҳи иншооти ҳастаии Эрон, ки таҳти назорати пурраи Агентӣ қарор доранд, оғоз кард. Ин ҳамлаҳои ҷиноӣ донишмандони эронӣ ва хонаводаҳои онҳоро ҳадаф қарор дод, ҳазорон нафарро ба қатл расонд ё маҷрӯҳ намуд ва зарари моддии азим бар ҷой гузошт.
Иёлоти Муттаҳида, ки узви доимии Шӯрои Амният ва амини Паймони NPT аст, бо пайвастан ба ин таҷовуз дар 22 июн, мустақиман иншооти таҳти назорати Агентиро ҳадаф қарор дод. Ин амалҳо нақзи ошкори ҳуқуқи байналмилалӣ, Оинномаи Созмони Милали Муттаҳид, Оинномаи МАГАТЭ ва Қатъномаи 487 (1981) Шӯрои Амният буд; қатъномае, ки ба таври возеҳ ҳама гуна ҳамла ба иншооти ҳастаии таҳти кафолатро манъ мекунад. Ин ҳамла на танҳо ҳамла ба як давлати узв, балки таҷовуз алайҳи салоҳияти Созмони Милали Муттаҳид, эътибори Агентӣ ва якпорчагии низоми кафолатҳо буд.
Бо вуҷуди он ки қатъномаҳои марбутаи Конфронси умумӣ ба таври возеҳ изҳор медоранд, ки ҳар гуна ҳамлаи мусаллаҳона алайҳи иншооти ҳастаии истифодашаванда барои ҳадафҳои осоишта ё таҳдиди онҳо, нақзи принсипҳои Оинномаи Созмони Милали Муттаҳид, ҳуқуқи байналмилалӣ ва Оинномаи Агентӣ маҳсуб мешавад, ва бо вуҷуди он ки Мудири кулл борҳо таъкид кардааст, ки иншооти ҳастаӣ ба далели хатарҳои сангин барои мардум, муҳити зист, амнияти ҳастаӣ ва инчунин сулҳу амнияти минтақавӣ ва байналмилалӣ, дар ҳеҷ шароите набояд мавриди ҳамла қарор гиранд, бо таассуфи зиёд бояд гуфт, ки ҳамлаҳои ғайриқонунӣ алайҳи иншооти ҳастаии осоиштаи Эрон на аз ҷониби Агентӣ ва на аз ҷониби Шӯрои Амният, балки ҳатто аз ҷониби шахси Мудири кулл низ маҳкум нагардид. Мутаассифона, ҳам Раиси Маҷмаи Умумӣ ва ҳам Мудири кулли МАГАТЭ низ дар баёнияҳои худ дар зери рӯзномаи ин ҷаласа, бори дигар аз маҳкум намудани ин ҳамлаҳои ғайриқонунӣ худдорӣ кардаанд.
Ҷаноби Раис,
Ҷумҳурии Исломии Эрон аз соли 1970 узви масъул ва мутеи Паймони манъи густариши силоҳҳои ҳастаӣ будааст. Бо ин вуҷуд, се кишвари аврупоӣ ва Иёлоти Муттаҳида бо такрори иддаоҳои сохтакоронаи режими саҳюнистӣ, ҳамчунон фаъолиятҳои ҳастаии осоиштаи Эронро таҳриф ва нодуруст нишон медиҳанд; дар ҳоле ки худи ин режим ба ҳайси ягона дорандаи силоҳи ҳастаӣ дар минтақа ва монеи аслии эҷоди Ховари Миёнаи холӣ аз силоҳи ҳастаӣ, бо беҷазоии комил ба амалҳои худ идома медиҳад. Эрон, сарфи назар аз амалҳои харобкорона, террорҳо, таҳримҳои ғайриқонунӣ ва акнун ҳамлаҳои мустақим ба иншооти ҳастаии таҳти кафолаташ, ҳеҷ гоҳ нақзи Барҷом (JCPOA), Паймони манъи густариши силоҳҳои ҳастаӣ ё ӯҳдадориҳои кафолатии худро содир накарда ва ҳамеша ба дипломатия пойбанд мондааст.
Гузоришҳои ахири Мудири кулл низ тасдиқ мекунанд, ки боздоштани бозрасиҳо пайомади мустақими ин ҳамлаҳои мусаллаҳона будааст. Масъулияти ин вазъият комилан бар дӯши таҷовузкорон аст, на қурбонӣ [ин таҷовуз]. Ҳеҷ яке аз муқаррароти мавҷудаи кафолатӣ, тарзи нигоҳ доштани иртибот дар шароити таҷовузи мусаллаҳона ва таҳдидҳои муттасилро фаро намегирад. Аз ин рӯ, эҷоди як чаҳорчӯбаи нав барои таъмини амнияти кормандон ва иншооти ҳастаӣ дар чунин шароити фавқулода зарур аст.
Эрон ва Агентӣ дар таърихи 9 сентябри 2025 дар Қоҳира як Ёддошти тафоҳумро (MoU) дар фазои созанда бо ҳадафи ҳалли ин мушкилот имзо карданд. Мутаассифона, ин таҳаввули мусбат фавран бо амалҳои душманонаи Иёлоти Муттаҳида ва се кишвари аврупоӣ коҳиш дода шуд; кишварҳое, ки ҳамчунон ҳар як ташаббуси дипломатиро, аз ҷумла пешниҳоди мутавозини Чин ва Русия дар Шӯрои Амниятро, масдуд мекунанд.
Амали се кишвари аврупоӣ дар фаъолсозии механизми ба истилоҳ «Маша» (snapback), як амали ғайриқонунӣ, бемулоҳиза ва бо ҳадафи нобуд кардани охирин пули дипломатия буда, аз ин рӯ беэътибор аст. Онҳое, ки худ нақзкунандаи Барҷом ва Қатъномаи 2231 будаанд, ҳеҷ гуна мақоми ҳуқуқӣ барои истинод ба муқаррароти онро надоранд. Қатъномаи 2231 дар таърихи 18 октябри 2025 ба таври доимӣ мунқазӣ шуда, ҳамаи маҳдудиятҳои марбут ба он ба поён расидааст. Ҳар гуна талош барои эҳё ё иҷрои дубораи онҳо, сӯиистифодаи ғайриқонунӣ аз равандҳо буда ва бояд аз ҷониби ин Маҷмаъ ва Дабири кулл қатъиян рад карда шавад.
Ҷаноби Раис,
Эрон ҳеҷ гоҳ дар баробари таҳдид ё маҷбурӣ сар хам нахоҳад кард. Посухи мо танҳо ба эҳтиром, риояи қонун ва баробарӣ асос ёфтааст. Таҷовузи низомӣ ва терроризми иқтисодӣ ҳеҷ гоҳ Эронро маҷбур нахоҳад кард, ки аз ҳуқуқи қонунии худ даст кашад.
Your Comment