Ба гузориши хабаргузории байналмилалии ABNA, рӯзномаи иқтисодии исроилӣ «Калкалист» дар гузорише муфассал эълом кард, ки ҷанги мудовам алайҳи навори Ғазза ва бӯҳрони инсонии ношӣ аз он, мӯҷиби афзоиши узлати Исроил дар сатҳи байналмилалӣ шудааст; узлате, ки коршиносон онро муҳосираи хомӯш тавсиф кардаанд.
Ин муҳосира ба сурати расмӣ эълом нашуда, аммо шомили таълиқи қарордодҳо, таваққуфи сармоягузориҳо, муқотаъаҳои илмӣ ва парҳез аз ҳамкориҳои тиҷорӣ бо ширкатҳои исроилӣ мешавад. Раванде, ки таъсироти ҷиддӣ бар иқтисоди Исроил, саноеъи мухталифи ин режим ва ҳатто истимрори пажӯҳишҳои илмӣ ва ҳамкориҳои донишгоҳии байналмилалии Исроил гузоштааст.
Гузориш ишора мекунад, ки идомаи ҷанг дар Ғазза, вахомати авзои инсонӣ ва омодагӣ барои ишғоли комили ин минтақа, боис шуда бисёре аз кишварҳо ва ширкатҳо ба таври ғайрирасмӣ аз таомул бо Исроил худдорӣ кунанд. Ба унвони намуна, вуруди 150 исроилӣ ба як шаҳрбозӣ дар Фаронса бо вуҷуди резерви қаблӣ мамнӯъ шуд; агарчи далели расмӣ масоили амниятӣ эълом шуд, аммо мудири маҷмӯа ба далели усули шахсӣ аз пазириши онҳо худдорӣ карда буд.
Ин рафторҳо дар бахшҳои мухталиф аз ҷумла таъхир дар имзои қарордодҳо, адами посух ба мукотибот, таъвиқи боздидҳо, ва радди хатҳои эътиборӣ ё ҳимояти молӣ такрор мешаванд. Ҳамаи ин иқдомот бидуни эъломи расмӣ ё далели мушаххас сурат мегирад, ки муқобила бо онҳоро душвортар аз таҳримҳои ошкоро месозад.
«Инир Осулин» мудири омили ширкати «Астел» ки дар заминаи воридоти маводи саноатӣ фаъолият дорад, ба рӯзнома гуфтааст, ки ширкатҳои урупоӣ ва таъминкунандагон дар Урдун ва Миср низ аз ҳамкорӣ бо Исроил худдорӣ кардаанд. Ӯ ба мавориде аз ҷумла радди эътибори гувоҳиҳои сифати исроилӣ тавассути озмоишгоҳи Англис «Томас Билл» ба далели номаи дохилӣ бо муҳтавои сиёсӣ ишора мекунад, ки танҳо пас аз мудохилаи мустақим дар Дубай, тавофуқи муҷаддад ҳосил шуд.
Осулин таъкид мекунад, ки бештари ширкатҳо тавони муқобила бо ин вазъиятро надоранд ва бояд воқеияти ҷадидро дарк карда ва бо он созгор шаванд. Ӯ афзоиши қиматҳо дар бозори дохилии Исроилро мустақиман муртабит бо коҳиши танаввӯи таъминкунандагон ва душвории рақобат медонад.
Ширкати «Астел» ба далели ҳамин фишорҳо, як сол ва ним пеш шохае дар Англис ифтитоҳ кард то аз иртиботи мустақим бо Исроил фосила бигирад. Ду таъминкунанда, яке суэдӣ ва дигаре мисрӣ, ба ӯ эълом карданд, ки ҳайати мудираашон тасмим гирифтаанд феълан ва ҳатто дар оянда бо Исроил ҳамкорӣ накунанд.
Дар ҳамин росто, гузориш ба ташдиди иқдомоти Туркия алайҳи Исроил аз ҷумла мамнӯъияти паҳлӯ гирифтани киштиҳои исроилӣ дар бандарҳои Туркия ва ҷилавгирӣ аз убури ғайримустақими колоҳои исроилӣ ишора мекунад. Ин иқдомот ҳатто бар маҳмӯлаҳое, ки ба Урдун ва Ташкилоти худгардони Фаластин ирсол мешаванд низ таъсир гузоштаанд.
Ширкатҳои туркӣ монанди «Фестел» низ аз баргузории ҷаласот бо намояндагони исроилӣ дар намоишгоҳи байналмилалии лавозими хонагӣ ва электроникӣ дар Берлин худдорӣ кардаанд; иқдоме, ки нисбат ба солҳои гузашта, тағйири чашмгире маҳсуб мешавад. Яке аз воридкунандагони бузурги таҷҳизоти электрикии исроилӣ гуфтааст, ки ҳар сол бо намояндаи Фестел ҷаласа доштаанд, аммо имсол ҳатто талош барои таъйини вақти мулоқот низ бо посухи манфӣ мувоҷеҳ шудааст. Ӯ афзуд: "Фестел танҳо нест; ҳеҷ корхонаи туркие ҳозир ба тавлид ё ҳамкорӣ бо Исроил нест."
Таъсироти иқтисодӣ ва иҷтимоӣ Гузориш таъкид мекунад, ки содиркунандагон ва тавлидкунандагони исроилӣ барои бозгардондани эътимоди муштариёни ҷаҳонӣ бо душвории зиёде мувоҷеҳанд. Бархе изҳороти мақомоти исроилӣ, монанди мухолифат бо ирсоли маводи ғизоӣ ба Ғазза, мӯҷиб шуда тасвири умумии Исроил дар ҷаҳон осеб бинад ва ширкатҳои хориҷӣ тасмим бигиранд аз ҳамкорӣ бо Исроил худдорӣ кунанд. «Рон Тумер» раиси собиқи Иттиҳодияи саноеъи Исроил, гуфтааст: "Таблиғоти Исроил бисёр заиф амал кардаанд. Мо маҷбурем шароити Ғаззаро тавзеҳ диҳем, аммо шояд фақат дар яке аз ҳар даҳ гуфтугӯ муваффақ шавем. Вақте вазироне монанди «Бетсалел Сумутрич» мегӯянд ҳатто як зарра гандум набояд вориди Ғазза шавад, ва ҷаҳон тасовири гуруснагиро мебинад, онҳо масъули ин тасвир ҳастанд." Ӯ афзуд: "Қариб ба тамоми саноеъ таҳти таъсир қарор гирифтаанд. Касе ки аз дидани тасовир дар шабакаи CNN мунзаҷир мешавад, тасмим мегирад маҳсулоти исроилӣ нахарад ва ин тасмим ба дигарон мунтақил мешавад ва асари гулабарфӣ эҷод мекунад. Теъдоди каме аз маҳсулоти исроилӣ бидуни ҷойгузин ҳастанд, ва касе ки аз мо харид намекунад, аз дигарон харид хоҳад кард."
Таъсир бар фановарӣ ва пажӯҳиши илмӣ Муҳосираи хомӯш танҳо ба саноеъи суннатии режими саҳюнистӣ маҳдуд нашуда, балки ба ҳавзаҳои фановарии зистӣ ва улуми зистии ин режим низ расидааст. Тибқи гузориш, бархе тавофуқномаҳои байналмилалӣ ва сармоягузориҳои бузурги Исроил ба далели комилан сиёсӣ ва на ба хотири сифат ё навоварии маҳсулот лағв ё таълиқ шудаанд. Яке аз масъулони барҷастаи ин ҳавза гуфтааст, ки ин вазъият таҳдиде сиёсӣ барои ширкатҳои исроилӣ маҳсуб мешавад ва монеъ аз таъсиси ширкатҳои ҷадид ё густариши фаъолиятҳои мавҷуд мешавад, зеро ҳайсияти миллии исроилӣ худ ба монеъе дар баробари ҳамкориҳои байналмилалӣ табдил шудааст. Ӯ афзуд: "Бархе ширкатҳо интиқоли пул ба Исроилро коҳиш додаанд ва аз эъзоми мудирони аршади худ ба ин кишвар худдорӣ мекунанд. Ин яъне Исроил шояд дар ҳавзаи амният ва фановарӣ ҳамчунон қудрат дошта бошад, аммо соири ҳавзаҳо ба тадриҷ маҳв хоҳанд шуд. Исроил ба ширкате тардшуда табдил шуда ва фақат дар мавориди изтирорӣ бо он ҳамкорӣ мешавад."
Бӯҳрон дар донишгоҳҳо ва пажӯҳишҳои байналмилалӣ Гузориши Калкалист нишон медиҳад, ки муҳосираи хомӯши Исроил ба ҳавзаҳои донишгоҳӣ низ саройат кардааст. Таҳдидҳое барои таълиқ ё таваққуфи мушорикати Исроил дар лоиҳаҳои бузурги таҳқиқотӣ монанди «Ҳуройзон» матраҳ шудаанд. Идомаи ҷанг дар Ғазза ва бӯҳрони инсонӣ, ҳимоят аз Исроил дар Иттиҳодияи Урупоро бавижа бо коҳиши ҳимоят аз сӯи Олмон ва Итолиё душвор кардааст. Бархе донишгоҳҳои урупоӣ монанди донишгоҳи Гент дар Белгия ва донишгоҳи Валенсия дар Испониё, эълом кардаанд, ки дар лоиҳаҳое, ки шомили муассисоти исроилӣ ҳастанд, мушорикат нахоҳанд кард. Ин тасмимҳо бар теъдоди мақолаҳои илмии мунташиршуда низ таъсир гузоштаанд. Дар лоиҳаи Ҳуройзон, мизони мушорикати пажӯҳишгарони исроилӣ дар мақолаҳои илмии ҷаҳонӣ тайи ду соли гузашта 21 дарсад коҳиш ёфтааст. Ҳамчунин, теъдоди бурсияҳои эътошуда ба пажӯҳишгарони ҷадиди исроилӣ дар ин лоиҳа аз 29 мавриди дар соли 2024 ба 9 мавриди дар соли 2025 коҳиш ёфтааст. Тибқи омори Вазорати улуми Исроил, нархи интишори мақолаҳои илмии байналмилалӣ бо мушорикати пажӯҳишгарони исроилӣ аз 142 мақола ба изи ҳар ҳазор нафар дар соли 2022 ба 111 мақола дар соли 2024 расидааст, ки поинтарин нарх аз соли 2017 то кунун аст. Бархе маҷаллаҳои илмии барҷаста низ мақолаҳои пажӯҳишгарони исроилиро бавижа дар ҳавзаҳои муртабит бо рафоҳи иҷтимоӣ ба далели адами мавзеъгирии онҳо дар баробари ҷанг рад кардаанд. Ин мавзӯъ нишондиҳандаи таъсири мустақими муҳосираи хомӯш бар эътибори илмии Исроил аст. Дар июни гузашта, узвияти Анҷумани ҷомеъашиносии Исроил дар Иттиҳодияи байналмилалии донишмандон таълиқ шуд, зеро ин анҷуман иқдомоти Исроил дар Ғаззаро маҳкум накарда буд. Аз октябри 2023 то майи 2025, беш аз 700 мавриди қатъи иртибот бо пажӯҳишгарони исроилӣ сабт шуда ва 20 донишгоҳ ба таври расмӣ эълом кардаанд, ки бо онҳо ҳамкорӣ нахоҳанд кард. Ин қатъи иртибот шомили радди доварии мақолот, адами пазириши устодони меҳмон ва адами даъват ба конфронсҳо будаанд. Бӯҳрон дар сармоягузорӣ ва эътибори молӣ Гузориш нишон медиҳад, ки ширкатҳои энержии Исроил, бо вуҷуди имзои бархе қарордодҳои бузург дар моҳҳои ахир, бо мушкилоти пинҳонӣ дар тамдиди хатҳои эътиборӣ бо бонкҳои урупоӣ мувоҷеҳ шудаанд. Бархе лоиҳаҳо ба далели адами тамоюли бонкҳо ба ҳамкорӣ бо Исроил мутаваққиф шудаанд. Талоши ширкатҳо барои дарёфти тавзеҳи расмӣ бо посухҳое хушк ва куллӣ рӯ ба рӯ шуда, ки далелҳои воқеиро пинҳон мекунад. Ҳамчунин, гузориш ба таъхир дар вуруди коршиносони хориҷӣ барои сохти нерӯгоҳҳои барқ ё хатҳои интиқоли газ ишора мекунад; таъхире, ки барномарезии лоиҳаҳоро дар Исроил мухтал кардааст. Агарчи бахше аз ин таъхир ба вазъияти амниятӣ нисбат дода мешавад, аммо нигарониҳое вуҷуд дорад мабнӣ бар ин ки далели аслӣ, имтиноъи ширкатҳои хориҷӣ аз ҳамкорӣ бо Исроил бошад.
Your Comment