Ба гузориши хабаргузории байналмилалии Аҳлибайт (а) – Абно – бо вуруди мустақими Амрико ба даргирӣ дар канори таҷовузи Исроил ба Эрон ва ҳадаф қарор додани се таъсисоти ҳастаӣ: «Форду», «Натанз» ва «Исфаҳон», акнун сӯҳбатҳое дар бораи сенарияҳои эҳтимолии посухи Эрон матраҳ шудааст. Дар садри ин эҳтимолот, ҳамлаи Теҳрон ба реактори ҳастаии «Димона»-и Исроил қарор дорад; реакторе, ки Эрон борҳо таҳдид ба ҳадаф қарор доданаш кардааст. Ин дар ҳолест, ки Исроил, бар хилофи Ҷумҳурии исломӣ, узви Паймони манъи густариши таслиҳоти ҳастаӣ (NPT) нест.
Охирин таҳдид дар ин замина, ҳудуди як ҳафта пеш аз сӯи яке аз аъзои Комиссиюни амнияти миллии Маҷлиси шӯрои исломии Эрон матраҳ шуд. Ҳамчунин нақли қавлҳое аз як мақоми баландпояи эронӣ мунташир шуд, ки дар ҳамин росто гуфта буд: Реактори Димона мумкин аст ҳадафе машрӯъ бошад агар ҷанг вориди абъоди ҷадиде шавад. Ӯ ҳамчунин таъкид кард, ки Сипоҳи посдорон, иттилооти комиле аз захираҳои мушакҳои роҳгири Исроил дорад.
Димона; машҳуртарин реактори ҳастаии Исроил
Бо он ки Исроил бо иттихози сиёсати «ибҳоми ҳастаӣ», ҳаргиз ба таври расмӣ эълом накарда, ки дорои барномаи ҳастаӣ, чӣ низомӣ ва чӣ ғайринизомӣ, аст, аммо реактори «Димона», ки нахустин бор тавассути рӯзномаи Бритониёӣ «Сандӣ Таймз» ва бо истинод ба шаҳодати муҳандиси исроилӣ, «Мордехай Вануну» фош шуд, яке аз аслитарин таъсисоти барномаи ҳастаии Исроил маҳсуб мешавад.
Вануну, ки байн солҳои 1976 то 1985 дар маркази таҳқиқоти ҳастаии Нақаб кор мекард, фош кард, ки илова бар «Димона», таъсисоти муҳимми дигаре чун маркази «Ноҳал Сурик» дар ҷануби Телавив ва анбори «Эйлабун» дар наздикии Ҷалил суфло (ки маҳалли захираи силоҳҳои ҳастаӣ аст), бахше аз барномаи махфии ҳастаии Исроил ҳастанд.
Бар асоси гуфтаҳои Вануну, реактори Димона, ки акнун шомили 9 сохтмон аст ва ҳудуди 3 ҳазор муҳандис ва техник дар он фаъолият мекунанд, дар даҳаи 1960 бо кӯмаки Фаронса дар саҳрои Нақаб сохта шуда ва солона 40 килограмм плутониюми низомӣ тавлид мекунад. Тахмин зада мешавад тавони он ҳадди ақал 150 мегаватт бошад.
Муҳимтарин бахшҳои ин реактор шомили гунбади нуқраии он, сохтмони зеризаминӣ 6-табақагии фавқуллода махфӣ (ки маҳалли ҷудосозии плутониюм ва сохти маводи инфиҷории ҳастаӣ аст), ва ду сохтмони дигар аст, ки яке аз онҳо маҳалли анҷоми озмоишҳо ва дигаре маҳалли тавлиди филиззи уран бо истифода аз технологияи лазерии аст.
Миёни тавони низомии Эрон ва «масунияти ҳастаӣ»-и Исроил
Ба таври куллӣ, сенарияҳои эҳтимолии посухи Эрон ба ду омили аслӣ бастагӣ дорад. Омили аввал тавони мушакӣ ва паҳподии Эрон барои ворид кардани зарбаи муассир ба таъсисоти ҳастаии Исроил аст. Омили дувум низ тавонаи сомонаҳои дифоии Исроил ё муқовимати худ ин таъсисот дар баробари чунин ҳамлаҳо мебошад.
Дар мавриди омили аввал, таҳлилгарон бар ин боваранд, ки рӯёрӯии ахир миёни Эрон ва Исроил, сатҳи болои фанноварии низомии Эронро нишон додааст; бавижа дар ҳавзаи мушакҳои баллистикии сангин ва дақиқ. Эрон дар рӯзҳои ахир бо ҳамин тавон, маро16кази стратегӣ дар умқи хоки Исроил, монанди сохтмони бурси Телавив, муассисаи Вайзман дар Раҳувут, ва пойгоҳи иттилоотӣ дар Беъруссабъ (наздик ба Димона)ро ҳадаф қарор додааст.
Аз ҷумла мушакҳои мавриди истифодаи Эрон метавон ба «Хайбаршикан» бо бурди 1450 километр (дорои қобилияти ҳидояти моҳвораӣ) ва мушаки «Саҷҷил» бо бурди 2000 то 2500 километр ишора кард. Эрон ҳамчунин мушакҳои фаросавтӣ монанди «Фаттоҳ 2» (бо суръати 13 Мах) дар ихтиёр дорад, ки ҳанӯз ба кор нагирифтааст.
Рӯзномаи ибризабони «Маорӣв» ахиран аз нигаронии воқеии ниҳодҳои амниятии Исроил нисбат ба заррохонаи мушакии Эрон хабар дод ва навишт: Беш аз ҳазор мушаки баллистикии сангин ва фаросавтӣ алайҳи таъсисоти ҳастаии Исроил ҳадафгузорӣ шудаанд.
Талош барои тақвияти ҳифозат аз Димона
Аз сӯи дигар, Исроил дар солҳои ахир иқдомоти густардае барои тақвияти амнияти реактори «Димона» анҷом додааст. Бар асоси тасовири мунташиршуда аз «Маркази Ҷеймс Мартин», нишонаҳое аз сохтмонҳо ва тадобири ҷадиди амниятӣ дар атрофи ин таъсисот дида шудааст.
Дар соли 2018, «Комиссиюни энержии атомии Исроил» тасмимоте барои афзоиши ҳифозат аз «Димона» ва «Наҳал Сурик» гирифт, ба далели таҳдидҳои фазоянда аз сӯи меҳвари муқовимат.
Рӯзномаи «Ҳааретс» дар гузорише навишт, ки ин комиссиюн тамринҳое барои шабеҳсозии ҳамлаи мушакӣ ба яке аз реакторҳо баргузор кардааст, ки аз ҷумлаи тамринҳо, тахлияи кормандон ва ба коргирии протоколҳои ҷилавгирӣ аз нишасти маводи радиоактивӣ будааст.
Таҳдиди воқеӣ ё бузургнамоии ҳадафманд?
Бархе муфассирони исроилӣ муътақиданд, ки бархурди як мушаки баллистикӣ монанди Эскад, дар фосилаи 35 метрии реактори Димона, метавонад ба нишасти газҳои радиоактивӣ ё осеб ба сомонаҳои хунуккунандаи он мунҷар шавад.
«Еҳуда Орӣ Грус», таҳлилгарри низомии исроилӣ, ҳушдор дод, ки мумкин аст Исроил бо як фоҷеаи Чернобили ҷадид мувоҷеҳ шавад ва дар сурати ҳамла ба Димона, ҷомеаи исроилӣ дучори ваҳшати ҳастаӣ шавад. Вай ҳамчунин гуфт, ки ин реактор бисёр қадимӣ аст ва ҳамин амр нигарониҳоро афзоиш медиҳад.
Дар муқобил, Созмони энержии атомии Амрико ҳушдор додааст, ки ҳамла ба Димона мумкин аст мунҷар ба пахши оби сангин, таркиш ва оташсӯзӣ бо маводи сӯхти ҳастаӣ, ва эҷоди абрҳои радиоактивӣ шавад, ки бо бод аз Нақаб ба Телавив ва ҳатто Канаи Бохтарӣ, Қибрис ва Урдун мунтақил шаванд.
Бо ин ҳол, «Холид Тӯқон» раиси «Ҳайати энержии атомии Урдун», ин иддаоҳоро рад карда ва гуфтааст, ки Урдун дар сурати ҳамла ба Димона, ба далели мавқеияти ҷуғрофӣ ва ҷиҳати бод, камтарин таъсирро хоҳад дид; мавзӯе, ки дар мавриди кишварҳое чун Лубнон низ сидқ мекунад.
Your Comment