Саидаббоси Ироқчӣ, вазири умӯри хориҷаи Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Пекин бо Ван И, вазири хориҷаи Чин дидору гуфтугу кард. Коршиносон муътақиданд, анҷоми ин дидор паёмҳои муҳимме бо худ дорад.
Ба гузориши Порс тудей, рӯзномаи “Қудс” дар ҳамин замина дар матлабе бо унвони «нимқарни тиллоӣ пеши рӯи Эрону Чин» навишт: Мақоми аршади эронӣ дар бадви вуруд ба Пекин дар бораи иллати ҳузураш дар ин пойтахт унвон кард: Ҳадафи аслӣ, машваратҳои минтақаӣ ва байналмилалӣ ва ройзаниҳои дуҷониба аст. Равобит ҳамвора хуб буда ва алон ҳам аст. Табиист дар мавриди мавзуоти мухталиф бояд ҳамфикриҳои худамонро идома диҳем.
Вай идома дод, дар тули солҳои гузашта машваратҳои наздик бо Чин дар ҳамаи мавзуоти минтақаӣ ва байналмилалӣ доштаем. Ҳоло ҳам шароит ҳассосе аст, ҳам минтақа дорои илтиҳоботе аст ва ҳам дар сатҳи байналмилалӣ масоили мухталифе вуҷӯд дорад. Ҳамчунин баҳси ҳастаии мо дар соли ҷадид бо вазъияте мувоҷеҳ хоҳад шуд, ки ниёз дорем машваратҳои бештаре дошта бошем.
Дар самти дурусти таърих
Аз охиринборе, ки Ироқчӣ дар мақоми муовини вазири хориҷа барои ширкат дар «Нишасти машваратии муштарак дар мавриди БарҶом» дар соли 2019 ба Пекин рафт, тақрибан панҷсоле мегузарад. Аммо ӯ ҳоло дар остонаи соли нави чинӣ ё ҷашни баҳора дубора роҳии ин кишвар шудааст то тайфе аз масоили мухталифро мавриди баҳс қарор диҳад.
Вазири умӯри хориҷа пеш аз оғози сафар бо интишори ёддоште дар нашрияи «People's Daily», яке аз муътабартарин нашрияҳои Чин, навишт: Теҳрону Пекин барои муқобила бо якҷонибагароӣ ва қулдурмаобӣ ҳамвора дар сӯи тавсеа, рифоҳу ҳамкорӣ ва дӯстӣ миёни кишварҳои ҷануби ҷаҳонӣ ва дар самти дурусти таърих хоҳанд истод.
Эрону Чин ба унвони ду тамаддуни куҳани осииёӣ дӯстони даврони сахте ҳастанд, ки аз озмӯни замона сарбаланд берун оварда ва «теппаҳои ҷадид»-ро бо ҳам барои раиӣдан ба «иртифооти болотар» паймудаанд то саҳми худро ба унвони ду кишвари масъӯлиятпазир дар таъмини сулҳу тавсеаи ҷомеъаи башарӣ ифо кунанд. Нимқарни тиллоии ояндаи равобити Эрону Чин нишон хоҳад дод ин сафар, шурӯи фасли ҷадиде аз ҳамкориҳои роҳбурдӣ ва амалгароёна миёни ду кишвар аст, бавижа вақте ба сабки хирадварзони чинӣ: «иқдомҳо баландтар аз калимот суҳбат мекунанд».
Иртиқои муносибот ба сатҳи стратегӣ
Изҳороти мақоми аршади дастгоҳи дипломасии Эрон дар бадви вуруд ба Чин ва ҳамчунин матни интишор ёфтаи вай дар расонаҳо баёнгари рӯйкарди амалгароёнаи Теҳрон дар наздикӣ ба аждаҳои зарду истиқболи воқеъгароёнаи Пекин аз ин масаъла аст.
Ҷаводи Мансурӣ, сафири пешини Эрон дар Чин бо зикри ин нукта дар гуфтугу бо Қудс дар боби овардаҳои сафари Ироқчӣ ба ин кишвари ҷануби шарқи Осиё тавзеҳ дод: Равобити тарафайн аз як собиқаи таърихӣ ва тӯлонимуддат бархӯрдор аст, ки то ҳудӯде муштаракоти сиёсӣ ва ҳатто дар баъзе аз заминаҳо манофеи минтақаӣ ва савобиқи фарҳангӣ мукаммали он шудааст.
Вай идома дод: Зарфияти ҳамкорӣ ва табодул ҳамчунон вуҷӯд дорад ва ду тараф тамоюл доранд, зарфиятҳои билқувваро ба билфеъл бирасонанд. Бар ин мабно барномаи 25 солаи ҳамкориҳои муштараки тарафайн абъоди мухталиферо дар бар мегирад, ки дар ниҳояти иртиқои муносибот ба сатҳи стротежиро ҳадафгузорӣ кардааст. Аз сӯи дигар баҳсу табодули назар дар бораи парвандаи ҳастаии Ҷумҳурии исломӣ дар ростои расидан ба як иштироки назар дар муқобили рӯйкарди хасмонаи Амрико ва Аврупо маддиназар хоҳад буд.
Ҳамчунон ки Ироқчӣ гуфта, мавзӯи ҳастаӣ ниёзманди машваратҳои бештаре аст. Лизо тасаввури ман ин аст, ки дар ин сафар қарор аст, оқои вазири хориҷа ба самти баҳсҳои калони равобиту муносиботи стратегӣ гом бардорад; чаро ки шароити ҷаҳонӣ чунин ҳамкориро эҷоб мекунад ва ин дар шароите аст, ки давлати Чин ҳам имконот ва ҳам ангезаи лозим барои вуруд ба чунин таомулеро дорад.
Эрон маътали Ғарб нахоҳад монад
Бархе муътақиданд, давлати чаҳордаҳум бо рӯйкарди ислоҳталабона таваҷҷуҳи зиёде ба эҳёи равобит бо Ғарб ва мудирияти таниш бо онҳо бар мабнои БарҶом дошта, аммо рӯйкарди хасмонаи тарафи муқобилу эъмоли чандин давр таҳрим алайҳи Ҷумҳурии исломӣ танҳо дар чанд моҳи ахир, беҳбуди равобит бо Амрико ва Аврупоро амалан ба муҳоқ бурдааст.
Дар ин масир ин афрод мегӯянд, ҳузури Ироқчӣ ба Чин ва сафари барномарезӣ шудаи Масъуди Пизишкиён ба Русия (28 дай) нишонае аз ноумедӣ аз беҳбуди равобит бо Ғарб ва тағйири суккони стратегии кишвар ба сӯи шарқ аст.
Мансурӣ бо ишора ба рӯйкарди хасмонаи Амрико муқобили ду кишвар, ки заминаи наздикии Теҳрону Пекинро фароҳам оварда, гуфт: Вашингтон дар солҳои ахир ҳамвора ба масаъласозӣ ва чолишофаринӣ рӯ оварда ва мақомоти Пекин хаста аз ин навъи бархӯрди Кохи Сафед табиатан тамоюл доранд дар ҳамкорӣ бо аъзои Шанхай ва БРИКС ба муқобила бо Иёлоти муттаҳида бархезанд мавзӯе, ки маддиназари Эрон ҳам ҳаст.
Дипломати пешини эронӣ дар Чин тасреҳ кард: Бо ин ҳол, Ҷумҳурии исломӣ қатъан сиёсати хориҷии худро дар як бастаи маҳдӯд хулоса накарда ва ба истилоҳ тамоми тухми мурғҳояшро дар як сабад қарор нахоҳад дод. Ҳоло мо бо Амрикои Лотин, Африқо ва ҷануби шарқи Осиё ҳамкорӣ дорем.
Теҳрон исроре надорад равобити худро бо теъдоди маъдуде кишвар дошта бошад ва табъан агар бо Аврупо чолиш вуҷӯд дорад ба ин иллат аст, ки онҳо намехоҳанд манофеи моро ба расмият шинохта ва аз мавзеи баробар бо мо ворид таомул шаванд. Аммо дар муносибот бо дигар кишварҳо ҳеҷ маҳдӯдияте нест ва ба ҳамин далел ҳам аст, ки дар паймонҳои БРИКС, Авруосиё, Шанхай ва ЭКО фаъол ҳастем. Аммо табиатан Чин ба далели навъи муносиботи ҷорӣ дар муҳити байналмилалӣ, омодагии таъомули бештарро дорад ва ин равияи мо ҳам бар асоси тавҷеҳи ақлонӣ ва комилан воқеъбинона аст.
*Бознашри матолиби дигар расонаҳо дар Порс тудей ба манзалаи таъйиди муҳтавои он нест ва сирфан ҷиҳати огоҳии мухотабон мебошад.
